İş Hukuku Ders Notları 2019 PDF Bireysel İş Hukuku Sendikalar Hukuku Toplu Sözleşmeler

İŞ HUKUKU DERSİ DERS NOTLARI

Bireysel İş Hukuku:

İşveren Vekili:İş kanununa göre işçi, sendikalar kanununa göre eğer işyerinin tümünü sevk ve idare ediyorsa  işçi değildir.

İşveren: İşçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişi yahut tüzel kişiliği olmayan kurum kuruluşu ifade eder.

Fikir sanat alanında hizmet verenler basın iş kanununa tabi olur, basın iş kanunu kamuda geçerli değildir, devlete ait bir gazetede çalışanlar iş kanununa tabi olurlar.

İşyeri: Mal ve hizmet üretmek için kurulan her yer işyeri olarak adlandırılır. Bir mal veya hizmet birden fazla yerde üretiliyorsa hepsi bir işyeri olarak kabul edilir. Örneğin bir salça fabrikası domateslerin ayıklanmasını bir yerde pişirilmesini farklı bir yerde yapıyorsa bu farklı iki yer tek işyeri kabul eder iki farklı yer birbirinin tamamlayıcısıdır. Eğer 3 farklı yerde ayrı ayrı salça üretimi yapılıyorsa burada üç ayrı işyerinden söz edilir.

Alt işveren: İşverenin uzmanlık isteyen alanlarda işin yapımını başkasına devretmesidir, iş veren kendi uzmanlık alanı olan bir işi alt işverene devredemez. Örneğin bir Hastane yemeklerinin hazırlanması işini bir alt işverene verebilir.

Sözleşme Yasakları:

• 14 yaşında ki ilköğretim mezunları hafif işlerde çalıştırılabilir.
• 15 yaş altı çocuklar çalıştırılamaz.
• 18 Yaş altındakiler ve kadınlar ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılamaz.(Kablo döşeme, sünger çıkarma, tünel işçiliği kanalizasyon, madenler)
• 14-15 yaş arası günde en fazla 7 saat haftada 35 saat çalıştırılabilir.
• 15-18 yaş arası günde en fazla 8 saat haftada 40 saat çalıştırılabilir.
• Engelli çalıştırma zorunluluğu kamuda %4 özelde %3

Havada çalışan işçiler hava iş kanununa, hava alanında çalışanlar iş kanuna tabi olur. Gemide çalışanların hepsi yaptığı işe bakılmaksızın deniz iş kanununa tabi olur. (5ten çok işçinin çalıştığı min 100 gton hacminde gemi). Bir haber sipikeri, sunucu basın iş kanununa tabi olurken burada çalışan kameraman veya idareci iş kanununa tabi olur fikri üretim yapan basın iş kanununa diğerleri iş kanuna tabi. 3 Kişi ve fazlası işçi çalıştıran esnaf iş kanununa tabi olur.

İŞÇİNİN BORÇLARI:

İşgöreme Borcu: İşverenin verdiği işleri bizzat yapmak zorundadır, işleri başkasına devredemez.

İtaat Borcu: İşverenin hukuka uygun şekilde verdiği talimatlara uyma zorunluluğu vardır. Üst araması sigara yasağı gibi uygulamalara gidilebilir.

Sadakat Borcu: İşçi işverenin çıkarlarını korumak, işyerine zarar verici olayları önlemek veya son vermek zorundadır.

Rekabet Etmeme Borcu:İşçi işten ayrıldıktan sonra işverenle rekabet edecek davranışlardan kaçınmalıdır aksi halde verdiği zararı tazmin etmek zorunda kalır.

İŞVERENİN BORÇLARI

Ücret Ödeme: İşveren işçiye çalışması karşılığı ücret ödemeli, bu ücret asgari ücretten daha aşağı olamaz. Aksi kararlaştırılmamışsa tl olarak ödenir. 5ve daha fazla işçi çalıştıran işyerlerinde ödeme banka kanalı ile yapılmak zorundadır.

İşverenin İşçiyi Gözetme Borcu: Sadece fiziki olarak değil, işveren işçinin onur ve haysiyetini de korumalıdır.

İş Güvenliği Önlemi Alma Borcu:İşveren işyerinde her türlü güvenlik önlemini almakla mükelleftir.

Eşit Davranma Borcu: İşveren işçileri arasında dil, din, ırk cinsiyet gibi konuları dikkate alarak ayrımcılık yapamaz aksi halde işveren işçisine dört aya kadar ücreti tutarında tazminat ödemek zorundadır.

İŞ SÖZLEŞMELERİ

İşçinin ölümü iş ilişkisini sona erdirir, işverenin ölümü iş devam ettirilmeyecekse eğer iş ilişkisini sona erdirir. İş devam edecekse sözleşme devam eder.

Sözleşmenin Feshi:

Süreli Fesih:Sözleşmeyi sona erdirmek için haklı bir sebep olmamasına rağmen sözleşmeyi taraflardan biri feshetmek istiyorsa yazılı bildirimde bulunmalı, bildirimle fesih hemen gerçekleşmez belirli bir süre daha işçi çalışmalı işveren ücret ödemelidir. Bu süreye bildirim süresi denilir.

Eğer işveren bu süre karşılığı ücreti ödeyip işçinin işine hemen son verirse yapılan bu ödemeye ihbar tazminatı denilir. Giydirilmiş ücret üzerinden ve peşin ödenir.

Haklı Nedenle Fesih:

İşçi Tarafından Haklı Nedenle Fesih:

1)      Yapılan işin işçide sağlık sorunlarına sebebiyet veriyor olması.

2)      Ahlak ve iyi niyete aykırılık (işçiye ücretin 20 gün veya daha uzun süre ödenmemesi)

3)      Zorlayıcı sebepler (işin geçici olarak durdurulması ile 7. günden sonra feshedebilir)

4)      Diğer sebepler: Askere gidilmesi, emekli olunması vs

İşveren Tarafından Haklı Nedenle Fesih

1)      İş dışında bir nedenle hasta olunması sonucunda 3 gün üst üste veya 1 ay içerisinde 5 gün devamsızlık yapılması. Tedavi Edilemez bir rahatsızlığa yakalanması gibi nedenler.

2)      Ahlak ve iyi niyete aykırılık: işverene hakaret,taciz, güveni kötüye kullanma, 7 günden fazla hapisle cezalandırılma, yapmakta zorunlu olduğu işleri yapmama vs.

3)      Zorlayıcı Nedenler: İşyerindeki faaliyetler geçici olarak durmuşsa 7. günden sonra işçi sözleşmeyi fesih edip tazminatını isteyebilir.

Fesih Hakkını Kullanma:Öğrenmeden itibaren 6 gün içerisinde iş sözleşmesi feshedilebilir. 1 yıl sonra her ne olursa olsun fesih hakkı düşer. 1 yıl içerisinde öğrenildiği günden itibaren 6 gün içerisinde feshedilebilir.

SENDİKALAR

Çalışan ve işverenlerin çalışma ilişkilerinde ekonomik, sosyal haklarını korumak ve geliştirmek için en az 7 işçi veya işverenin bir araya gelerek bir iş kolunda faaliyette bulunmak üzere oluşturdukları tüzel kişiliğe sahip kuruluşlara sendika denilir.

Bir sendikaya üye olmak için o iş kolunda çalışıyor olmak gerekir. Bir sendikanın kurucusu o iş kolunda çalışmak zorunda değildir herhangi bir iş kolunda çalışıyor olması yeterlidir.

Türkiyede sendikaların kurulma esası bildirim usulüdür. İzin alma gerekliliği yoktur mülkü amire bildirilerek kurulur.

Sendikaya üye olmak için ehliyet sahibi olunmalıdır. 18 yaşına gelmediği halde mahkeme kararı ile ehliyet sahibi olmuş kişiler de üye olabilirler.

Sendika toplantısında üye veya delege salt çoğunluğu aranır. 1000 kişiyse eğer min 501 kişi sağlanmazsa ikinci toplantı 15 gün içerisinde gerçekleştirilir bu toplantıda 1/3 oran aranır.(Toplantı yeter sayısı)

Karar alınma sayısı: Karar yeter sayısı katılanların salt çoğunluğudur bu sayı üye delege sayısının dörtte birinden az olamaz. Bazı durumlarda nitelikli çoğunluk aranır bu durumlarda üye veya delege salt çoğunluk sayısı aranır.

Örnek Olarak; 1000 delegeli bir sendikada min 501 delegenin katılımıyla toplantı yapılır, bu 501 delegenin 251’inin oyuyla karar alma sayısına ulaşılmış olur. Nitelikli çoğunluğun oyunu gerektiren bir karar almak gerekirse (sendikanın feshedilmesi) 501 delegenin oyuyla nitelikli çoğunluk sayısı sağlanmış olur.

Sendika yönetimi: En az 3 en fazla 9 kişiden oluşur

Şube yönetimi: en az 3 en fazla 5 kişiden oluşur

Konfederasyon: en az 5 en fazla 22 kişiden oluşur

TOPLU İŞ HUKUKU

İşçi sendikaya yönetici olursa iş sözleşmesi askıya alınır, sözleşmeyi feshetmek isterse kıdem tazminatını alır. Amatör sendikacı ise çalışmaya devam eder işyerinde sendika temsilcisi haklarına sahip olur.

TOPLU İŞ SÖZLEŞMELERİ

☼ Toplu sözleşme yapabilmek için sendikanın Türkiyede o iş kolundaki tüm işçilerin %1ine sahip olması gerekir. Bu toplu sözleşme tek işyeri için yapılacaksa eğer o işyerinin en az %50si sendikalı olmalıdır. Birden çok işyerinin olduğu işletme toplu sözleşmesi yapılacaksa eğer bu işletmedeki işçilerin %40ı sendikalı olmalıdır.

Sözleşme 1-3 yıl arasında yapılır sonradan kısaltılıp uzatılamaz. Sendikalı olmayan işçi toplu sözleşme yapılması sonrası sözleşmeden yararlanmak istiyorsa dayanışma aidatı ödeyerek toplu iş sözleşmesinden faydalanabilir. Sendika faaliyetleri durdurulsa dahi toplu iş sözleşmesi devam eder.

Toplu iş sözleşmesi grev sonucunda kazanıldı ise eğer greve katılmayıp çalışmaya devam edenler dayanışma aidatı ödeyip sözleşmeden faydalanamaz.

İşverenin değişmesi toplu iş sözleşmesini geçersiz kılmaz.

TEŞMİL: Yapılan toplu iş sözleşmesini,aynı iş kolunda toplu iş sözleşmesi yapmamış diğer işletme ve işyerlerine Cumhurbaşkanının onay ve talimatı ile genişletmeye denilir.

Örneğin: Mercedes ile Türk metal sendikasının yaptığı toplu iş sözleşmesini Cumhurbaşkanının Toyota Fiat gibi diğer otomotiv işletmelerine de genişletmesi yaymasıdır.

Toplu iş sözleşmesi yapabilmek için sendika bakanlığa yetki tespiti için başvurur, bakanlık iş kolundaki %1 işçi sayısına sahip mi, işyeri ise %50 işletme ise %40 üye sayısına sahip mi? Tespitini yapar. Yetki tespiti için sözleşme bitmeden 120 gün içerisinde başvuru yapılabilir.

Bkanlığın yetkisiz bulduğu sendika 6 iş günü içerisinde yetki itirazı için iş mahkemesine başvurabilir. Eğer %1 üye sayısı sağlanmamış ise mahkemeye başvuramaz.

Sendika yetki aldıktan sonra işveren veya sendika 15 gün içerisinde toplu iş sözleşmesi yapmak için çağrıda bulunur, çağrı yapılmaza yetki belgesi düşer.

Çağrı sonrası 30 gün içerisinde toplantı yapılmalı toplantı sonrası 60 gün içerisinde toplu iş sözleşmesi tamamlanmalıdır.

GREV LOKAVT

Grev: İşçilerin topluca çalışmamak, işyerinde faaliyetleri durdurmak ve önemli ölçüde aksatmak amacıyla aralarında anlaşarak veya bir kuruluşun bu amaçla yaptığı çalışmalar için verdiği karara uyarak işi bırakmalarına denir.

Toplu iş sözleşmesinin yapılması sırasında ortaya çıkan uyuşmazlık sonrası yapılan grev kanuni grevdir. Diğer hallerdeki grevler yasal değildir.

Lokavt Toplu iş sözleşmesi yapılırken ortaya çıkan uyuşmazlık sonrasında işçilerin görevlerine topluca son verilmesidir.

Grev başlamadan 6 iş günü içerisinde işverene yer ve zaman bildirilir, bildirilen yer ve zamanda grev başlamazsa yetki düşer.

İşveren veya işveren sendikası 6 gün öncesinde haber vermek şartı ile 60 gün içerisinde lokavt kararı alabilir.

Grev bildirildikten sonra işyerinde çalışan işçilerin 1/4inin başvurusu ile grev oylamasına gidilebilir oylamaya tüm işçiler katılabilir, Çoğunluk hayır demediği sürece greve gidilir.

Grev Lokavt Yasakları

• Can ve mal kurtarma işleri, cenaze mezarlık işleri

•  Şebeke suyu, elektirik, doğalgaz, petrol üretimi, tasfiyesi ve dağıtım işleri

•  Milli savunma bakanlığı, il jan kom, sahil güv. Komutanlığı doğrudan işletmelerinde, itfaiye ve hastanelerde.
• Cumhurbaşkanının genel hayatı etkileyen bir doğal afet sonrasında 60 gün grevi ertelemesi ile

•  Başladığı yolculuğu yurtiçinde ki varış noktasında tamamlamamış kara, deniz, hava, demir yolu taşıması yapan araçlar grev lokavt ilan edemez.

Hatırlatmalar:

• ☼ Banka ve şehir içi taşımacılığında grev ve lokavt yasağı iptal edilmiştir.

• İşe geri iade gerçekleşmezse 4-8 ay tazminat ödenir.

• Toplu iş sözleşmesine grev veya lokavt yapılmayacak gibi kısıtlayıcı maddeler eklenemez

• Yasadışı yapılan grev sonrası işveren işçileri işten çıkarabilir, uğradığı zararı işçilerden ve sendikadan isteyebilir, kıdem ve ihbar tazminatı ödenmez.

PDF olarak indirmek isterseniz buradan indirebilirsiniz.