Hukukun Kaynakları
Yazılı Kaynaklar:Anayasa,
Kanun, Cumhurbaşkanı kararnamesi, Uluslar arası antlaşmalar, Yönetmelik, Genelge,
İçtihatı birleştirme kararları.
Yazısız Kaynaklar:
Örf ve Adet Hukuku
Yardımcı Kaynaklar:
İçtihatlar, doktrinler
Evleviyetle Uygulama:
Bir kişinin amcasıyla evlenemeyeceği kanunla belirtilmiştir fakat
nişanlanamayacağı belirtilmemiştir. Nişanlanmanın evlilik vaadi olması nedeni
ile hakimin nişanlanmayı da yasaklayıcı yorumu evleviyetle uygulamadır. Haydi
haydi uygulama da denilir.
Karşıt Kavram Kanıtı:
Kanunda yer almayan durumun kanun hükmüne dahil edilmesidir. Tıp fakültesi
mezunu doktor olur kanunla belirtiliyor fakat Hukuk fakültesi mezunu doktor
olamaz denilmiyor. Hakimin tıp fakültesi harici belirtilmediğine göre hukuk
fakültesi mezunu doktor olamaz diye yorumlaması karşıt kavram kanıtıdır.
Yardımcı Kaynaklar:
Yazılı ve yazısız kaynakların olmadığı, hukuki boşluk doğduğu zaman içtihatlar
ve doktrinlerden yararlanılabilir ve bu vesileyle yeni bir kural koyan hakim bu
kurala göre karar verir.
Aynı konuda ayrı
davalarda farklı kurallar koyulabileceği için içtihadı birleştirme yoluna
gidilir ve böylece gelecek davalarda içtihadı birleştirme kararlarına uyulmak
zorunluluğu hasıl olur. İçtihat bağlayıcı değildir, içtihadı birleştirme
kararları ise bağlayıcıdır uyulmak zorunluluğu vardır.
- İçtihadı birleştirme kararları kuvvetler ayrılığına aykırıdır.
- İçtihatlar kuvvetler ayrılığına aykırı değildir.
- İçtihatlar Genel ve Soyuttur.
Kural İçi (Kanun İçi)
Boşluk: Kanun koyucunun bilerek boşluk bırakması. Hakimi başka hükme
yöneltmek için (Atıf) veya Hakime
hareket alanı bırakmak (takdir yetkisi)
için.
Kural Dışı Boşluk:
Kanun koyucunun bilmeden istemeden bıraktığı boşluktur.
a) Açık Boşluk:
Kanunda belirtilmediği için oluşan boşluk Açık kanun boşluğudur, Hakim kanun
yaratır.
b) Örtülü Boşluk:
Kanunda hükmün uygulanması hakkaniyetsiz bir durum yaratıyorsa hükmün özüne
aykırıysa hakim öze uygun bir karar verir. Yeni bir kural yaratmaz kanun özünü
yorumlayarak karar verir.
Bilinçli Boşluk:Kanun
koyucunun bilerek bıraktığı boşluktur, Hakimin boşluğu kaldırmasına izin
verilmez. Örneğin kanun koyucu taşınmazlara sicil kaydı koymuş fakat
taşınırlara sicil kaydı koymamıştır Hakim taşınırlara sicil kaydı koyacağım
diyemez.
Bilinçsiz Boşluk: Dikkat
ve özen gösterilmemesi sonucu ortaya çıkan boşluktur Hakim bu boşluğu
doldurabilir. Örn: Hakimlik sınavına girecek kişilerin mezun olması gerektiği
fakülteler sıralanırken Hukuk fakültesinin unutulması.
Boşluk Sayılmayacak
Durumlar: Oyun, din görgü vs konularda hüküm olmaması boşluk yaratmaz,
bunlar hukuk dışı konulardır. Orucu neyin nasıl bozduğu hukuki değil dini bir
konudur.
Kanun yapmak kanun koyucunun görevidir, kanun eksikliğinde
hakim kanunu sözüyle ve özüyle uygular.
HUKUK KURALLARININ TÜRLERİ
Emredici: Aksi
taraflarca kararlaştırılamayan kurallardır. Örn Aynı cinsten kişiler evlenemez.
Yedek Hukuk Kuralları:
Tamamlayıcı ve Yorumlayıcı olarak ikiye ayrılır.
Tamamlayıcı: Eğer
kanun sözleşmenizde belirlemediyseniz şu kuralları uygulayacaksınız diyorsa tamamlayıcı
kuraldır. Örneğin: ihbar süresi sözleşme ile belirlenmediyse kanunda belirtilen
süreler geçerlidir.
Yorumlayıcı:
Sözleşmede yazılan madde üzerinde anlaşmazlık varsa bu maddeyi yorumlayan
kurallara yorumlayıcı kurallar denilir. Örneğin bir sözleşmede ödeme gününün
ayın ortası denilmesi ve 31 gün çeken ay ayın kaçında ödeme yapılacağı üzerine
ihtilaf oluşmasında Yorumlayıcı hukuk kuralları geçerlidir.
Tanımlayıcı Kurallar:
Bir kuralın ne olduğunu tanımlayan kurallardır. Her tanımlayıcı kural ayrıca
emredici kuraldır. Örn Ticaret kanununda yapılan tacir tanımlaması hem
tanımlayıcı hem emredici kuraldır.
HUKUKUN TÜRLERİ:
Pozitif (Müsbet)
Hukuk: Yazılı yazısız tüm kurallar.
Mevzu Hukuk:
Sadece yazılı kurallar.
İdeal Hukuk: İdeal,
olması istenen toplumun gerek duyacağı hukuk kuralları.
Tarihi Hukuk:
Yürürlükten kaldırılmış eski hukuk kuralları.
HAK KAVRAMI
Nispi Hak: Belirli
kişilere karşı ileri sürülebilir (Taraflar arasında). Örn: Alacak hakkı, kira
hakkı birer nispi haktır.
Mutlak Haklar:
Herkese karşı ileri sürülebilen haklardır.
Kişilerin diğer kişiler ve mallar üzerinde mutlak hakları
vardır. Kişilik hakkı velayet ve vesayet hakkı gibi kişiler üzerinde mutlak haklar vardır.
Mallar üzerinde:
Fikirsel ve buluşsal çalışmalar sonucu ortaya çıkan patent hakkı, telif hakkı
vb gayri maddi mallar üzerinde. Ayni
haklar olarak nitelendirebileceğimiz maddi mallar üzerinde haklar üçe ayrılır. Sınırlı
ayni haklar, rehin hakları ve taşınmaz hakları.
Sükna:Oturma
hakkıdır.Örneğin: Bir evde belirlenen süre oturma hakkına sahip olmak.
Üst: Yapıp yapıp
kullanma hakkı.
Geçit: Araziden
geçme hakkı.
Mecra: Araziye
elektirik, su, doğalgaz vb hizmetlerin altyapısını geçirme hakkı.
Kaynak: Bir
araziden çıkan doğal suyu kullanma hakkı.
İrtifa ve sütna kişiye sıkı sıkıya bağlı, ölümle başkasına
geçmeyen haklardır. Devredilemeyen ayni haklar denilir.
1 Yorumlar
Merhabalar Borçlar hukuku Medeni kanun kapsamında mı geçiyor yoksa ?
YanıtlayınSil