Medeni Hukuk Başlangıç Hükümleri ve Haklar

Hukukun Kaynakları

Yazılı Kaynaklar:Anayasa, Kanun, Cumhurbaşkanı kararnamesi, Uluslar arası antlaşmalar, Yönetmelik, Genelge, İçtihatı birleştirme kararları.

Yazısız Kaynaklar: Örf ve Adet Hukuku

Yardımcı Kaynaklar: İçtihatlar, doktrinler

Evleviyetle Uygulama: Bir kişinin amcasıyla evlenemeyeceği kanunla belirtilmiştir fakat nişanlanamayacağı belirtilmemiştir. Nişanlanmanın evlilik vaadi olması nedeni ile hakimin nişanlanmayı da yasaklayıcı yorumu evleviyetle uygulamadır. Haydi haydi uygulama da denilir.

Karşıt Kavram Kanıtı: Kanunda yer almayan durumun kanun hükmüne dahil edilmesidir. Tıp fakültesi mezunu doktor olur kanunla belirtiliyor fakat Hukuk fakültesi mezunu doktor olamaz denilmiyor. Hakimin tıp fakültesi harici belirtilmediğine göre hukuk fakültesi mezunu doktor olamaz diye yorumlaması karşıt kavram kanıtıdır.

Yardımcı Kaynaklar: Yazılı ve yazısız kaynakların olmadığı, hukuki boşluk doğduğu zaman içtihatlar ve doktrinlerden yararlanılabilir ve bu vesileyle yeni bir kural koyan hakim bu kurala göre karar verir.

 Aynı konuda ayrı davalarda farklı kurallar koyulabileceği için içtihadı birleştirme yoluna gidilir ve böylece gelecek davalarda içtihadı birleştirme kararlarına uyulmak zorunluluğu hasıl olur. İçtihat bağlayıcı değildir, içtihadı birleştirme kararları ise bağlayıcıdır uyulmak zorunluluğu vardır.

• İçtihadı birleştirme kararları kuvvetler ayrılığına aykırıdır.
• İçtihatlar kuvvetler ayrılığına aykırı değildir.
• İçtihatlar Genel ve Soyuttur.

Kural İçi (Kanun İçi) Boşluk: Kanun koyucunun bilerek boşluk bırakması. Hakimi başka hükme yöneltmek için (Atıf) veya Hakime hareket alanı bırakmak (takdir yetkisi) için.

Kural Dışı Boşluk: Kanun koyucunun bilmeden istemeden bıraktığı boşluktur.

a) Açık Boşluk: Kanunda belirtilmediği için oluşan boşluk Açık kanun boşluğudur, Hakim kanun yaratır.

b) Örtülü Boşluk: Kanunda hükmün uygulanması hakkaniyetsiz bir durum yaratıyorsa hükmün özüne aykırıysa hakim öze uygun bir karar verir. Yeni bir kural yaratmaz kanun özünü yorumlayarak karar verir.

Bilinçli Boşluk:Kanun koyucunun bilerek bıraktığı boşluktur, Hakimin boşluğu kaldırmasına izin verilmez. Örneğin kanun koyucu taşınmazlara sicil kaydı koymuş fakat taşınırlara sicil kaydı koymamıştır Hakim taşınırlara sicil kaydı koyacağım diyemez.

Bilinçsiz Boşluk: Dikkat ve özen gösterilmemesi sonucu ortaya çıkan boşluktur Hakim bu boşluğu doldurabilir. Örn: Hakimlik sınavına girecek kişilerin mezun olması gerektiği fakülteler sıralanırken Hukuk fakültesinin unutulması.

Boşluk Sayılmayacak Durumlar: Oyun, din görgü vs konularda hüküm olmaması boşluk yaratmaz, bunlar hukuk dışı konulardır. Orucu neyin nasıl bozduğu hukuki değil dini bir konudur.

Kanun yapmak kanun koyucunun görevidir, kanun eksikliğinde hakim kanunu sözüyle ve özüyle uygular.

HUKUK KURALLARININ TÜRLERİ

Emredici: Aksi taraflarca kararlaştırılamayan kurallardır. Örn Aynı cinsten kişiler evlenemez.

Yedek Hukuk Kuralları: Tamamlayıcı ve Yorumlayıcı olarak ikiye ayrılır.

Tamamlayıcı: Eğer kanun sözleşmenizde belirlemediyseniz şu kuralları uygulayacaksınız diyorsa tamamlayıcı kuraldır. Örneğin: ihbar süresi sözleşme ile belirlenmediyse kanunda belirtilen süreler geçerlidir.

Yorumlayıcı: Sözleşmede yazılan madde üzerinde anlaşmazlık varsa bu maddeyi yorumlayan kurallara yorumlayıcı kurallar denilir. Örneğin bir sözleşmede ödeme gününün ayın ortası denilmesi ve 31 gün çeken ay ayın kaçında ödeme yapılacağı üzerine ihtilaf oluşmasında Yorumlayıcı hukuk kuralları geçerlidir.

Tanımlayıcı Kurallar: Bir kuralın ne olduğunu tanımlayan kurallardır. Her tanımlayıcı kural ayrıca emredici kuraldır. Örn Ticaret kanununda yapılan tacir tanımlaması hem tanımlayıcı hem emredici kuraldır.

HUKUKUN TÜRLERİ:

Pozitif (Müsbet) Hukuk: Yazılı yazısız tüm kurallar.

Mevzu Hukuk: Sadece yazılı kurallar.

İdeal Hukuk: İdeal, olması istenen toplumun gerek duyacağı hukuk kuralları.

Tarihi Hukuk: Yürürlükten kaldırılmış eski hukuk kuralları.

HAK KAVRAMI

Nispi Hak: Belirli kişilere karşı ileri sürülebilir (Taraflar arasında). Örn: Alacak hakkı, kira hakkı birer nispi haktır.

Mutlak Haklar: Herkese karşı ileri sürülebilen haklardır.

Kişilerin diğer kişiler ve mallar üzerinde mutlak hakları vardır. Kişilik hakkı velayet ve vesayet hakkı gibi kişiler üzerinde mutlak haklar vardır.

Mallar üzerinde: Fikirsel ve buluşsal çalışmalar sonucu ortaya çıkan patent hakkı, telif hakkı vb gayri maddi mallar üzerinde. Ayni haklar olarak nitelendirebileceğimiz maddi mallar üzerinde haklar üçe ayrılır. Sınırlı ayni haklar, rehin hakları ve taşınmaz hakları.

                                              

Sükna:Oturma hakkıdır.Örneğin: Bir evde belirlenen süre oturma hakkına sahip olmak.

Üst: Yapıp yapıp kullanma hakkı.

Geçit: Araziden geçme hakkı.

Mecra: Araziye elektirik, su, doğalgaz vb hizmetlerin altyapısını geçirme hakkı.

Kaynak: Bir araziden çıkan doğal suyu kullanma hakkı.

İrtifa ve sütna kişiye sıkı sıkıya bağlı, ölümle başkasına geçmeyen haklardır. Devredilemeyen ayni haklar denilir.