Şirket sözleşmesi; iki ya da daha fazla kişinin emeklerini
ve mallarını ortak bir amaca erişmek üzere birleştirmeyi üstlendikleri
sözleşmedir.- Şahıs
- Sermaye
- Sözleşme
- Ortak amaç
- Faal katılma unsuru olmak üzere 5 tane unsuru vardır.
Şahıs Unsuru
Bir şirket ilişkisinden söz edebilmek için kural olarak en
az iki kişi gerekmektedir. Ancak kural bu olmakla beraber, şirket tiplerine
göre farklılıklar da yaşanmaktadır.
Şirkete ortak olabilecek kişilerin niteliği de şirket
tiplerine göre farklılık göstermektedir.
Tüzel kişiler bazı şirketlere ortak olamazlar. Tüzel kişiler komandit
şirkette komandite ortak olamazlar, kollektif şirkete ortak olamazlar.
Sermaye Unsuru
Her ortağın şirket ilişkisine girerken sermaye taahhüt
etmesi gerekmektedir. Kural olarak ekonomik değeri olan her şey sermaye olarak
getirilebilir. Örneğin; nakit, taşınır, taşınmaz, fikri-sınai haklar, alacak
hakkı, şahsi emek, ticari itibar, mesleki tecrübe gibi.
Ancak bazı şirketlere şahsi emek, ticari itibar ve mesleki
tecrübe gibi bilançoya yansıtılamayan değerler sermaye payı olarak getirilemez.
Sözleşme Unsuru:
Borçlar kanunu’nda düzenlenen adi şirketlerde şirket sözleşmesi yazılı veya
sözlü yapılabilirken ticaret şirketlerinde yazılı yapılmalıdır.
Ortak Amaç Unsuru ve
Faal Katılma Unsuru
Şirket belli bir amacı gerçekleştirmek için kurulmaktadır.
Şirkette ulaşılmak istenen ortak amaç da şirket tiplerine göre farklılık
göstermektedir.
Adi şirketler kazanç elde etmek ve bu kazancı paylaşmak amacıyla
kurulurlar.
Kollektif ve komandit şirketler bir ticari işletme işletmek
amacıyla kurulurlar.
Anonim ve limited şirketler kanunen yasak olmayan her türlü
iktisadi amacı gerçekleştirmek, ortaklarına kar payı (temettü) dağıtmak için
kurulurlar.
Kooperatifler; ortakların meslek ve geçimlerine ilişkin
ihtiyaçlarını karşılıklı dayanışma ve yardımlaşmayla karşılamak amacıyla
kurulurlar.
Faal Katılma Unsuru;
öğretide kabul edilmiş bir unsurdur.
Şirket ortakları, ortak amaca ulaşabilmek için bütün çabayı göstermek ve
şirket ilişkilerine faal olarak katılmakla yükümlüdürler.
Şirketlerin Sınıflandırılması
Şirketler tüzel
kişiliğinin bulunup bulunmamasına göre sınıflandırılabilir.
- Adi şirketlerin tüzel kişiliği yoktur.
- Ticaret şirketlerinin tüzel kişiliği vardır.
Şirketler ortakların
sorumluluğuna göre sınıflandırılabilir.
- Bir şirketin tüzel kişiliği varsa ortaklar 2. derece sorumludur.
- Bir şirketin tüzel kişiliği yoksa ortaklar 1. derece sorumludur.
- Şirketin tüm borcundan sorumlu olan ortaklar sınırsız sorumludur.
- Taahhüd ettiği pay kadar sorumlu olan ortaklar sınırlı sorumludur.
- Sınırsız ortaklar müteselsil sorumludur.
- Sınırlı ortaklar adi sorumludur.
Şahıs Sermaye Şirketleri
Şirketler; şahıs şirketleri sermaye şirketleri olarak
sınıflandırılabilir. Şahıs şirketleri Adi şirket, adi komandit şirket ve kolektif
şirkettir. Sermaye şirketleri; Anonim şirket, limited şirket ve paylı komandit
şirkettir.
- Şahıs şirketlerinde ortakların kişilikleri öne çıkar
- Şahıs şirketlerinde ortaklar rekabet yasağına tabidir.
- Şahıs şirketlerinde aksine hüküm bulunmadıkça ortaklar kar ve zarara eşit olarak katılırlar
- Şahıs şirketlerinde aksi kararlaştırılmadıkça ortaklardan birinin ölümü, kısıtlanması ve iflası şirketi sona erdirmektedir.
- Şahıs şirketlerinde ortakların her birinin şirketi yönetme, temsil etme ve denetleme yetkileri vardır.
- Sermaye şirketlerinde ortakların getirdikleri sermaye ön plandadır.
- Sermaye şirketlerinde ortaklar kolaylıkla değişebildiğinden ortaklar rekabet yasağına tabi değildir
- Sermaye şirketlerinde ortaklar kar ve zarara, getirmeyi taahhüt ettikleri sermaye oranında katılırlar
- Sermaye şirketlerinde ortaklardan birinin ölümü, kısıtlanması, iflası halinde kural olarak şirket son bulmaz ortaklık haklarını mirasçılar veya yasal temsilciler kullanabilir.
- Sermaye şirketlerinde yönetim, temsil ve denetleme kişilere değil organlara aittir.
Sermaye Yapılarına Göre Şirketler
Esas (sabit)
sermayeli şirketler; Anonim şirketler ve limited şirketler esas sermayeli
şirketler olarak kurulurlar. Bu sistemde şirket sözleşmesinde belirtilen
sermayenin değişmesi tüm pay sahiplerinden oluşan ve hantal bir yapıya sahip
olan genel kuruldadır. Esas sermayeli anonim şirketler asgari 50.000 TL,
limited şirketler asgari 10.000 TL ile kurulurlar.
Kayıtlı sermayeli
şirketler; Sermaye Piyasası Kanunu’na tabi olan halka açık anonim şirketler
ile Türk Ticaret Kanunu’na tabi olan halka kapalı anonim şirketler kayıtlı
sermayeli olarak kurulabilirler. Kayıtlı
sermayeli şirketlerde sermayeyi değiştirme yetkisi her zaman görevde olan
yönetim kurulundadır. Sermayeyi değiştirme usulleri esas sermayeli şirketlere
göre daha hızlı gerçekleşmektedir. Kayıtlı sermayeli anonim şirketler asgari
100.000 TL ile kurulurlar.
Basit sermayeli
şirketler; Adi şirket, kollektif şirket ve komandit şirketlerde asgari bir
sermaye miktarı öngörülmediğinden bu şirketler basit sermayeli olarak kurulurlar.
Değişir sermayeli
şirketler; Kooperatifler değişir sermayeli olarak kurulurlar.
Kooperatiflerde açık kapı ilkesi geçerlidir. Açık kapı ilkesine göre bir kişi
sermaye taahhüt ederek kooperatife girebilir ya da kooperatif bünyesinde olan
bir ortak sermayesini alarak kooperatiften ayrılabilir. Bu durum kooperatifin
sermayesini değişken hale getirir
Ticaret Şirketleri Genel Özellikleri
- Şirket sözleşmesi yazılı şekilde yapılmalı, sözleşmede yer alan imzalar noter tarafından tasdik edilmeli ve bu sözleşme ticaret siciline tescil edilmelidir. Şirket sözleşmesi ticaret siciline tescil edildiğinde ticaret şirketleri tüzel kişilik kazanırlar. Tacir sıfatına şirket tüzel kişiliği sahiptir.
- Ticaret şirketleri tüzel kişilik kazandıkları anda hak ehliyetine, kanuna göre gerekli organlara sahip olduklarında fiil ehliyetine sahip olurlar.
- Ticaret şirketlerinin tüzel kişiliği olduğundan dolayı hak ve borçlara sahip olabilirler. kendilerine ait malvarlıkları vardır.
- Ticaret şirketleri tahdidi olarak sayılmıştır buna göre; Yalnızca anonim, limited ve komandit şirketler ve kooperatifler ticaret şirketi olarak adlandırılabilir. Bunun dışında ticaret şirketi yoktur
- Ticaret şirketlerinde taşınır, marka ve patent gibi para dışındaki unsurların taahhüdü sözleşmeye yazılmasıyla gerçekleşir, tasarrufu ise sözleşmenin sicile tescil edilmesiyle gerçekleşir. Taşınmazların taahhüdü ise sözleşmeye yazılmasıyla tasarrufu ise sicile tescil sonrasında sicil müdürünün tapu siciline tescil ettirmesiyle gerçekleşir.
Ticaret Şirketlerinin Birleşmesi
Ticaret şirketleri iki şekilde birleşebilir; iki ya da daha
fazla ticaret şirketi tüzel kişiliklerini sona erdirerek bütün aktif ve
pasifleriyle birleşip yeni bir ticaret şirketi meydana getirir.
Katılmalı veya devralmalı birleşmede ise bir ya da daha
fazla ticaret şirketi tüzel kişiliklerini sona erdirerek aktif ve pasiflerini
mevcut bir şirketin aktif ve pasifleriyle birleştirir.
Ticaret şirketlerinin birleşmesi için yazılı sözleşme
yapılmalı ve bu sözleşme ticaret siciline tescil ve Türk Ticaret Sicil
Gazetesinde ilan edilmelidir.
Sermaye Şirketleri è Sermaye şirketleri,
kooperatifler ve devralan olmak kaydıyla kolektif ve adi komandit şirketlerle
birleşebilir.
Kooperatifler è Sermaye şirketleri, kooperatifler ve devralan olmak
kaydıyla kolektif ve adi komandit şirketlerle birleşebilir.
Şahıs Şirketleri è Şahıs şirketleri ve
devrolunan olmak kaydıyla sermaye şirketleri ve kooperatiflerle birleşebilir.
Ticaret Şirketlerinin Tür Değiştirmesi
Bir şirketin sona erdirilmeden ve tasfiyeye girmeden başka
bir şirkete dönüştürülmesine tip değiştirme denilir. Tip değiştiren şirket eski
şirketin devamı sayılır. Tip değişikliğinden önce doğmuş borçlardan ortaklar
nasıl sorumluysa tip değişikliğinden sonra da bu tip geçerli olacaktır.
Sermaye Şirketleri è Sermaye şirketleri ve
kooperatiflere
Kooperatifler è Sermaye şirketlerine
Şahıs Şirketleri è Şahıs şirketlerine,
sermaye şirketlerine ve kooperatiflere dönüşebilir
0 Yorumlar